Mardin’in Derik ilçesinin Üçyol mevkisinde 20 Ağustos’ta kaza yapan araçlara müdahale edenlere tırın çarptığı olayla ilgili yürütülen soruşturma kapsamında uzman raporu tamamlandı. Raporda, birinci kazada U.G. yönetimindeki tırın kaldırımda yürüyen 4 şahsa çarptığı ve olayda 4 kişinin ömrünü yitirdiği belirtildi. İkinci kazanın ise Y.Ş. idaresindeki tırın birinci kazada yaralananlara yardım için toplanan vatandaşlara çarpması sonucu meydana geldiği belirtilen raporda, 16 kişinin de bu olayda hayatını kaybettiği kaydedildi.
Bilirkişi raporunda trafik kazasının 47-75 vilayet yolunun (Mazıdağı-Derik yolu) Derik merkezinden geçen kısmında meydana geldiği tabir edildi. Yolun tabanının asfalt kaplama olduğu, yol şerit çizgisinin bulunduğu, yolda çalışma olduğundan bölünmüş yolun Derik istikametinin iki istikametli olarak kullanıldığı kaydedilen raporda, “Trafik akışının Derik istikametine iki taraflı olarak verildiği, iki taraflı yerde gerekli trafik işaret ve levhaların bulunduğu, araçların kaza mahalline geldiği istikamette 6,1 kilometrelik eğim bulunduğu, yol üzerinde eğimin yüzde 10 olduğunun trafik levhaları ile belirtildiği, sürat limitinin çalışma yapılan alanda 30 km/s’e (kilometre/saat) düşürüldüğü ve buna dair sürat tahdit levhasının bulunduğu tespit edildi.” bilgisine yer verildi.
İlk kazaya karışan U.G’nin yönetimindeki tırın yük yükünün 27 bin 60 kilogram olduğu fakat yarı römork ile taşıyabileceği azami yükün 26 bin 782 kilogram olarak tespit edildiği belirtilen raporda, araçta 278 kilogram fazla yükün bulunduğu, ikinci kazaya karışan tırda ise tonaj aşımının bulunmadığı kaydedildi.
Bilirkişi raporunda kazaya karışan iki tırın takograf (hızölçer) aygıtlarıyla ilgili de inceleme yapıldığı söz edildi. Raporda, birinci kazadaki tırın takograf aygıtlarıyla ilgili şu kıymetlendirme yer aldı:
ZARAR GÖREN AYGIT TEKNİSYEN EŞLİĞİNDE SÖKÜLMÜŞ
“Tırların takograf incelemelerinde, kazaya karışan birinci tırın parçalanan ve elektrik aksamı ziyan gören aygıt, takograf teknisyeni eşliğinde söküldüğünde içerisinde şoför kartının bulunmadığı, hasebiyle araçtan 24 saatlik şoför bilgileri alınamadığı, bunun yerine takografın şoförsüz olarak kaydettiği bilgilerin çıktıları alındığı, ilgili takografın 24 saatlik araç çıktısında aracın 83 kilometre yol aldığı görüldü.
Takograftan alınan 24 saatlik araç çıktısında 11 saat 26 dakika sürüş bilgisi, 12 saat 34 dakika çalışma bilgisi göründüğü, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 49’uncu unsuruna nazaran ticari gayeyle yük ve yolcu taşıyan araçların şoförlerinin 24 saatte en fazla 9 saat araç kullanabildiği, araçtan alınan 24 saatlik araç çıktısında 11 saat 26 dakika sürüş göründüğü lakin bu 11 saat 26 dakikalık sürüşün takografta şoför kartı bulunmadığından yalnızca U.G. mi yoksa U.G. ile öteki şoförlere mi ilişkin olduğunun tespit edilemediği belirlendi.”
Olay yerinde yapılan incelemede birinci tırın kaza anındaki suratının 126 km/s (kilometre/saat) olduğu söz edilen raporda, şöyle denildi:
“Araç üzerinde yapılan incelemede fren sisteminin eski teknoloji eseri olan kampanalı fren sistemi olduğu tespit edilmiştir. Fren sistemi kampanalı olan araçları kullanan şoförlerin bilhassa yüklü bir biçimde eğimli yollardan inerken aracı düşük viteste kullanmaları, vites yükseltmeden motor freni ile ilerlemeleri ve sık sık frene basarak fren sisteminin çok ısınarak devre dışı kalmasına sebep olmaması gerekmektedir.
YOLUN KAİDELERİNE UYMAYAN BİR SÜRATTE İLERLEMİŞ
Somut olayda üzerinde 27 bin 60 kilogram yük bulunan çekicinin kaza mahallinin 6,1 kilometre gerisinde başlayan eğimli yola girmeden evvel (yüzde 10 eğim levhası mevcut) vites küçültmesi, küçülen vitesin motora yaptığı baskıyla çok az da frene basarak rampayı inmesi gerekirdi lakin şoförün kullanım yanlışı yaptığı yüklü bir biçimde eğimli yolda kaza yerine yaklaşana kadar yüksek viteste ve yolun icap ve koşullarına uymayan bir süratte frene bas çek yaparak ilerlediği, kampanalı fren sisteminin çok ısınarak devre dışı kalmasına neden olduğu anlaşılmaktadır.”
Kazaya karışan ikinci tırın takograf incelemesinde, parçalanan ve elektrik aksamı ziyan gören aygıtın, teknisyen eşliğinde araçtan söküldüğü belirtilen raporda, aygıt içerisinde şoför kartının bulunmadığı, takografın “out” pozisyonunda olduğu, hasebiyle araçtan 24 saatlik şoför bilgilerinin alınamadığı, bunun yerine takografın şoförsüz olarak kaydettiği bilgilerin çıktıları alındığı tabir edildi.
Takograftan alınan 24 saatlik araç çıktısında 11 saat 1 dakika sürüş bilgisi, 1 saat 45 dakika çalışma ve 11 saat 14 dakika dinlenme bilgisi göründüğü kaydedilen raporda, tırdan alınan 24 saatlik araç çıktısında 11 saat 1 dakikalık sürüş görünmesine karşın aracın takograf kayıtlarında kilometre bilgisinin değişmediği ve “0” kilometre yol aldığının görüldüğü belirtildi.
ORTALAMA SÜRAT 126 KM/S
Takograflardan hız-zaman grafiği çıktısı alınamadığı lakin somut olayda Kent Güvenlik İdare Sistemi imgelerinden aracın kaza yerine yaklaşırken yapmış olduğu ortalama suratın hesaplanabildiği, 2,6 kilometre yoldaki ortalama suratının 126 km/s olduğunun tespit edildiği belirtilen raporda, şu sözler yer aldı:
“Araç üzerinde yapılan incelemede fren sisteminin eski teknoloji eseri olan kampanalı fren sistemi olduğu tespit edilmiştir. Fren sistemi kampanalı olan araçları kullanan şoförlerin bilhassa yüklü bir halde eğimli yollardan inerken aracı düşük viteste kullanmaları, vites yükseltmeden motor freni ile ilerlemeleri ve sık sık frene basarak fren sisteminin çok ısınarak devre dışı kalmasına sebep olmaması gerekmektedir”
Raporun sonuç ve kanaat kısmında, tır şoförü U.G’nin üzerinde 27 ton gübre yüküyle Mazıdağı ilçesinden Derik ilçesine seyri sırasında kaza yerine 6,1 kilometre uzaklıkta bulunan yüzde 10 eğimli yola girdiği, seyri sırasında kullanım kusuru yaparak çekicinin fren sistemi elemanlarının çok ısınarak devre dışı kalmasına neden olduğu belirtildi. Fren sistemi çok ısınmaktan devre dışı kalmış aracın 126 km/s süratle kaza mahallinde bulunan kavşağa giriş yaptığı bilgisine yer verildi.
İlk kazadan 33 dakika sonra tır şoförü Y.Ş’nin de üzerinde 26 ton gübre yüküyle birinci kaza yapan araçla birebir istikametten Derik ilçesi istikametine seyri sırasında kaza yerine 6,1 kilometre uzaklıkta bulunan yüzde 10 eğimli yola girdiği, seyri sırasında kullanım yanlışı yaptığı kaydedildi.
ŞOFÖRLER İHTAR LEVHALARINI DİKKATE ALMAMIŞ
“Çekicinin fren sistemi elemanlarının çok ısınarak devre dışı kalmasına neden olduğu, fren sistem elemanları çok ısınmaktan devre dışı kalmış aracın ortalama 125 km/s süratle kaza mahallinin 373 metre gerisindeki viraja geldiğinde yarı römorkun sağ lastiklerinin kaldırım bordur taşlarına çarptığı, çarpmanın tesiriyle lastiklerin patladığı, birinci kazada yaralananlara yardım gayesiyle gelen vatandaşlar ve vazifeli kamu vazifelilerinin patlama sesiyle sağa sola kaçışmaya başladığı, araç şoförü B.T’in de sesi duyarak aracıyla kaçmaya çalıştığı, kaçarken yol kenarından bir yayanın aracın önüne hakikat koştuğu, B.T’nin frene bastığı lakin yayaya çarptığı, yayanın yere düştüğü, daha sonra Y.Ş. yönetimindeki çekicinin B.T. yönetimindeki araca, yere düşen yayaya ve olay yerinde bulunan vatandaşlara ve kamu vazifelileri ile araçlara çarparak yoldan çıktığı ve bir iş yerine çarparak durduğu tespit edilmiştir.”
Raporun son kısmında ise arka arda yaşanan iki kazada, gübre yüklü iki tırın şoförünün seyir sırasında kullanım yanlışı yaptığı, yola gereken dikkati vermediği, ihtar levhalarını dikkate almadığı, yüksek viteste rampayı inmeye çalışırken süratten kaynaklı olarak frene “bas çek” yaparak kampanalı fren sistemi elemanlarının çok ısınmasına ve devre dışı kalmasına neden olduğu belirtildi. Raporun “kamu vazifelileri ile kurumlar açısından” kısmında ise şu kıymetlendirme yapıldı:
“İlk kazadan sonra olay yerine intikal eden görevlilerin olay yerine şerit çektiği, gerekli işaretlemelerin yapıldığı, üzerinde resmi yelek bulunan iki vazifelinin trafiği tanzim ederek gelen araçları ikaz ettiği anlaşılmaktadır. Bu haliyle kazaya müdahale eden kamu vazifelilerinin kazanın oluşumuna tesir eden rastgele bir kural ihlalleri ile ihmallerinin bulunmadığı görüş ve kanaatine varılmıştır.”