NVİ Genel Müdürlüğünün yazılı açıklamasına nazaran, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda 17 Ekim 2017 ve 6 Aralık 2019’da yapılan düzenlemelerle isim ve soyadında yazım, imla kusuru yahut düzeltme işareti kullanılmasından kaynaklanan mana değişikliklerinin mahkeme kararı aranmaksızın değiştirilmesine imkan sağlayan uygulama yapıldı.
Buna nazaran, yurt içinde ilçe nüfus müdürlüğüne, yurt dışında ise dış temsilciliklere ya da e-Devlet üzerinden başvurulması halinde, vilayet ve ilçe yönetim konseyinin vereceği kararla bir sefere mahsus mahkeme kararı aranmaksızın uygulamadan yararlanılabilmesine imkan sağlandı.
– Değişiklikler örnekleriyle paylaşıldı
Açıklamada, genel ahlaka uygun olmayan, gülünç olarak bedellendirilen, yazım ve imla yanılgısı olan isim ve soyadı değişikliği müracaatlarına ait örnekler verildi.
Ad ve soyadında noktalama işareti, harf ve düzeltme işareti eksiklikleri bulunanlar ve değiştirmek isteyenlere örnek olarak, “Yasmin/ Yasemin, Memet/ Mehmet, Melhat/Melahat, Çığdem/Çiğdem, Alı/Ali, Nıhal /Nihal, Ulku/Ülkü, Adem/Âdem, Bilal/Bilâl, Kazım/Kâzım, Kamil/Kâmil” isimleri paylaşıldı.
2525 sayılı Soyadı Kanunu’nda belirtilen genel edeplere uygun olmayan ve gülünç isim yahut soyadı olduğu değerlendirilenlere örnek olarak da “Yalak”, “Kalas”, “Sıçan”, “Deli”, “Koyun”, “Top”, “Boynuz”, “Ördek” isimlerine yer verildi.
Ayrı yazılmış isimlerin birleştirilmesini (Ayşe Gül/Ayşegül) ya da bitişik halde yazılmış olan isimlerin farklı yazılmasını (Mehmetcan/Mehmet Can) talep edenlerin, başvurmaları halinde vilayet ve ilçe yönetim konseyi kararıyla isim yahut soyadlarının değiştirilebildiği belirtildi.
– “Ad ve soyadı değişikliği için vilayet ve ilçe yönetim şurasının kararı gerekmektedir”
Mahkeme kararı olmaksızın isim ve soyadı değişikliklerinin yalnızca belirtilen şartlarda yapıldığı vurgulanan açıklamada, “Ad ve soyadı değişikliği için mahkeme kararı gerekmekte, kanun kapsamında olan durumlarda, kişinin yalnızca başvurusu kâfi olmamakla birlikte vilayet ve ilçe yönetim konseyinin kararı gerekmektedir.” tabirine yer verildi.
Açıklamada, 2017’de yapılan düzenlemeyle ilgili istatistiki bilgilerin NVİ Genel Müdürlüğünce birçok kere paylaşıldığı ve basın yayın organlarınca yayımlandığı hatırlatılarak internet ortamında “ad soyad değişikliği” ya da “mahkeme kararı olmaksızın isim ve soyad değişikliği” diye aratıldığında, 2018’den bugüne kadar uygulama hakkında birçok haber bulunduğunun da görüleceği aktarıldı.
– Düzenleme sonradan Türk vatandaşı olanları kapsamıyor
Uygulamayla ilgili basın kuruluşlarında evvelden yayımlanan haberlere de yer verilen açıklamada şöyle bilgi paylaşıldı:
“Bazı milletvekillerinin son günlerdeki açıklamalarıyla düzenleme hakkında bilgilerinin olmadığı, bilgilerinin olmadığı mevzu hakkında ise kamuoyunu yanlış yönlendirdikleri görülmüştür. Hatta o denli ki düzenlemeye yönelik uygulamayla ilgili FETÖ mensuplarını kurtarmak ve yabancılara vatandaşlık verilmesi üzere akla mantığa sığmayacak ilişkilendirmeler bile yapılmıştır. Kelam konusu düzenlemeden yalnızca doğumla Türk vatandaşı olan şahıslar yararlanabilmektedir. Sonradan Türk vatandaşlığını kazanan şahıslar kapsam dışındadır.”
– 5 yılda 298 bin 670 kişi soyadını değiştirdi, 134 bin 818 kişi ismini düzelttirdi
Yaklaşık 5 yıldır yürürlükte olan, mahkemelerin iş yükünü azaltıp vatandaşlara kolaylık sağlayan uygulamayla bugüne kadar 298 bin 670 kişinin soyadını değiştirdiği ve 134 bin 818 kişinin ismini düzelttirdiği bildirilen açıklamada şunlar kaydedildi:
“Ülke genelinde ilçe nüfus müdürlüklerine yapılan müracaatlar kapsamında, 946 Yunis-Yunus, 588 Ümüt-Ümit, 770 Memet-Mehmet, 340 Abubekir-Ebubekir, 298 Ferat-Ferhat, 218 Çoşkun-Coşkun oldu.
Kadınlarda ise 971 Sümeyya-Sümeyye, 276 Keziban-Kezban, 592 Firdes-Firdevs, 441 Sadet ise Saadet oldu.
En çok düzeltilen soyadları ise 6 bin 550 Top, 3 bin 531 Koyun, 2 bin 432 Satılmış, 2 bin 115 Çoşkun, 2 bin 17 Çakal, 1830 Meczup, 1729 Uğuz, 1707 İşik, 1695 Çıplak, 1442 Kör oldu.”