Dünya son devirlerde birbirlerine komşu ülkeler ortasında yaşanan krizleri tartışıyor. Birinci olarak Rusya ve Ukrayna, akabinde ise Çin ve Tayvan ortasında yaşanan krizler, dünya siyasetini bir anda bu bölgelere odaklamıştı. Son olarak ise Sırbistan ve Kosova ortasında hudut geçişleri nedeniyle başlayan problemler, tansiyona neden oldu. Bu tansiyon çabucak NATO’nun da gündemine girdi.
GERGİNLİĞİN YATIŞTIRILMASI DAVETİ
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ile NATO karargahında yaptığı görüşmenin akabinde düzenlenen ortak basın toplantısında, son aylarda Kosova ile Sırbistan ortasındaki gerginliğin yatıştırılması davetinde bulundu.
“İSTİKRAR TEHLİKEYE GİRERSE MÜDAHALE GELİR”
Stoltenberg, son günlerde alanda durumun güzelleştiğini, Belgrad ve Priştine’nin tansiyonun tırmanmasını engelleme sorumluluğu bulunduğunu kaydetti. Taraflara itidal daveti yapan Stoltenberg, şunları lisana getirdi: “NATO alandaki durumu yakından izlemeye devam etmektedir. KFOR barışı muhafaza misyonumuz, BM’nin verdiği yetkisine odaklanmış durumdadır. İstikrarın tehlikeye girmesi halinde KFOR müdahale etmeye hazırdır. NATO Kosova Gücü KFOR, Kosova halkına inançlı bir ortam ve hareket özgürlüğü sağlanması için gereken önlemleri alacaktır.”
“DİYALOG KURULMASI GEREKİYOR”
Stoltenberg, Sırbistan ile Kosova’nın ortalarındaki farklılıkları çözmek için diyalog kurması gerektiğini vurguladı ve Avrupa Birliği’nin kolaylaştırıcılığındaki Belgrad-Priştine Diyaloğu sürecini desteklediklerini, tarafların bu süreçte yapan olması gerektiğini söyledi. Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic ile Kosova Başbakanı Albin Kurti, diyalog süreci kapsamında yarın Brüksel’de Avrupa Birliği Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in eşliğinde bir ortaya gelecek.
“ÇATIŞMA İHTİMALİ ORTADAN KALKSIN İSTİYORUZ”
Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic de yarınki toplantının güç geçmesini beklediğini, Kosova ile neredeyse tüm mevzularda uyuşmazlıkları bulunduğunu belirtti. “Gerginliğin tırmanması yahut rastgele bir çatışma ihtimalini önlemek istiyoruz” diyen Vucic, NATO’nun Kosova’daki rolüne hürmet duyduklarını, NATO ile iş birliğini artırmak istediklerini söz etti.
Vucic, barış ve istikrarın Sırbistan için hayati ehemmiyette olduğunu, ülkesinin sorumlu davrandığını söyledi. “Balkanlar’ın, Brüksel’deki yahut dünyadaki herkesi bıktırdığını biliyorum. Herkes bizim sızlanmalarımızı dinlemekten usandı” diyen Vucic, Sırbistan halkına yönelik hücumların arttığını, Sırbistan’a yönelik hudut ihlali suçlamalarının hakikat olmadığını savundu.
İKİ ÜLKE ORTASINDA SON YAŞANAN GELİŞMELER NE DURUMDA?
Priştine idaresi, Kosova’ya giriş yapan bireylerin ülkede kaldıkları mühlet boyunca Sırp kimlikleri yerine süreksiz evrak taşımak zorunda kalacaklarını duyurdu. Hükümet ayrıyeten Sırbistan tarafından verilen araç plakalarına sahip yaklaşık 50 bin Sırp azınlığın iki ay içinde plakalarını Kosova tarafından verilenlerle değiştirmek zorunda kalacağını bildirdi.
Bunun üzerine Kosova’nın kuzeyindeki Sırp protestocular kamyonlar ve öbür ağır taşıtlarla Jarinje ve Bernjak hudut kapılarına giden yolları kapattı. Kosova polisi, gruplara ve insanlara yönelik şiddetli taarruzlar olduğu gerekçesiyle hudut geçişlerini kapatmak zorunda kaldığını açıkladı.
NATO Kosova Gücü (KFOR) ise ülkenin kuzey bölgelerinde durumun “gergin” olduğunu ve “istikrarın tehlikeye girmesi halinde müdahale etmeye hazır olduğunu” açıkladı. Kosova hükümeti, Batılı ülkelerle istişarelerin akabinde kararı uygulamaya koymayı bir ay ertelediğini duyurdu.
KOSOVA VE SIRBİSTAN İLİŞKİLERİ
2008 yılında Sırbistan’dan bağımsızlığını ilan eden Kosova, 100’den fazla ülke tarafından bağımsız bir devlet olarak tanınıyor, ancak bu ülkeler ortasında Sırbistan, Rusya ve Çin bulunmuyor. Türkiye, Kosova’nın bağımsızlığını birinci tanıyan ülke olmuştu. Kosova tıpkı vakitte Birleşmiş Milletler üyesi değil.
Kosova halkı çoğunlukla Arnavut, Sırp ve Türklerden oluşuyor. Resmi lisanları ise Arnavutça ve Sırpça. Ülkenin büyük kısmı Müslüman.
Kosova’nın kuzey bölgesinde çoğunluğu oluşturan Sırplar Priştine’nin otoritesini tanımıyor ve bugün hâlâ mali takviye sağlayan Sırbistan’a siyasi olarak sadık.
Her vakit çok kültürlü ve çok lisanlı bir bölge olan Balkanlar’da yaşanan tansiyonlar ve çatışmalar yüz yıllar öncesine dayansa da 1. Dünya Savaşı’nda Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun bölgede kurduğu egemenliğe karşı oluşan milliyetçilik hareketi bunu günümüze kadar getirdi.
2. Dünya Savaşı’ndan Soğuk Savaş devrine ve 1990’lı yılların sonuna kadar bölgedeki farklı topluluklar ortasında tansiyon giderek tırmandı, çatışmalar ise şiddetlendi.
Sırbistan’ın Kosova bölgesindeki etnik Arnavutların bağımsızlık kararı Sırp güçler ve Arnavut ayrılıkçılar ortasında dokuz yıl süren bir savaşın akabinde alındı.
Sırbistan ile Kosova ortasında 1998-1999 yılları ortasında şiddetli bir savaş yaşandı. Kosova’daki savaş, NATO güçlerinin 1999 yılında hala Yugoslavya olarak anılan Sırbistan ve Karadağ’ı bombalamasıyla son buldu.