Merkez Bankası’nın Türk Lirası’nı güçlendirmek için aldığı “döviz” önlemleri firmaları yeni tedbirler almaya zorladı. Hammadde gereksinimi olan ihracatçı kur bozdurmak istemezken, yatırım ve işletme sermayesi muhtaçlığı için başvurduğu kredileri almakta zorlanıyor. Merkez Bankası’ndan fedakârlık bekleyen ve süreci yine gözden geçirmesini isteyen ihracatçılar, döviz bozdurmamak için hammadde stokuna yöneldi. Bu durum ithalatı artırıp dış ticaret açığını rekor düzeye çıkardı.
Tüm bu gelişmelerin akabinde hammadde şirketleri de yeni bir formül buldu; iç piyasada TL ile kontrat yapma zorunluluğuna rağmen, yurt dışında kağıt üzerinde şirket kurarak, eserlerini bu şirketler üzerinden Türkiye’ye getirmeye başladı. Şirketler, “Ürünü dövizle yurda getiriyoruz. Ulusallaştırma için tüm vergilerini ödüyoruz. İç piyasada TL ile mukavele mecburiliği var. Kur oynaklığından ötürü müşterilerimizle mutabakat yapmakta zorlanıyoruz. Yüzde 3-4 olan karımızı da kurdan ötürü kaybetmek istemiyoruz” niyeti ile bu modele yöneldi.
Avrupa’nın birçok ülkesinden fatura kesen firmalar, hammaddeyi Türkiye’ye yurt dışındaki şirketleri üzerinden getirdikleri için çıkarlarını da yurt dışına çıkarmış oluyor. Özcesi, Hazine, Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası’nın aldığı kararlar hem üreticiler hem de ihracatçılar nezdinde karşılık bulmuyor.
Dünya Gazetesi’nden İmam Güneş’e konuşan kaynaklar, yurt dışında şirket kuran firmaların yüklü olarak plastik dalından olduğunu, dokuma bölümünde de bu uygulama için teşebbüslerin başladığını belirtiyorlar. Döviz kurundaki oynaklıktan ötürü müşterileri ile ödeme ve vadelendirme konusunda daima tartışma yaşayan şirketler, yurt dışındaki şirketleri vasıtasıyla kestiği faturalarla artık döviz kurundaki sıkıntılarla ilgilenmiyor.
Şirketler, Merkez Bankası’na döviz bozdurmamak, iç piyasada TL ile çalışmamak istiyor. Bunun yerine “Ürünümü Körfez ülkelerinden bağlarım, Avrupa’da şirket kurarım, faturayı da oradan keserim” demeyi tercih etmeye başladılar. Şirketler, birçok Avrupa ülkesinde paylaşımlı ofis olarak nitelendirilen küçük metrekareli yaklaşık 50 firmanın yer aldığı bir merkezden yer kiralayıp, faturalarını buradan kesiyorlar. Hasebiyle ofis yahut depo kurmalarına da gerek kalmıyor.
MİLLİLEŞTİRME SÜRECİ ŞU BASAMAKLARLA YAPILIYOR
* KDV, ek gümrük vergisi üzere ödeme yükümlülükleri yapılan eserler, iç piyasada satışa açılıyor ve satılan eserler ithalat olarak görülüyor.
* İthalatçı hammadde şirketleri mali yükümlülüklerini ve karını da dahil ederek iç piyasada gereksinimi olan firmalara eserlerini satıyor.
* İç piyasada TL ile çalışma zorunluluğundan ötürü kur oynaklığı ve vade sorunu firmaların en büyük sorunu durumunda. Bu nedenle hammadde şirketleri yurt dışından fatura keserek, çıkarını yurt dışına götürüyor.
* Yurda getirilen eserin ulusallaştırılması de mamul üreticisi firmaya kalıyor. İthalatçı hammadde şirketleri firmalara “ürünü siz millileştirin, fiyatta kolaylık sağlarız” diyor.